Izrael mojih snova

Te davne 1992. godine bila sam nestašna tinejdžerka koja je napustila urušenu otadžbinu i stigla u Izrael, zemlju u kojoj se prepliću i prošlost i sadašnjost, kako bi izbegla rat u tadašnjoj Jugoslaviji. Izrael je kreirao svakom doseljeniku posebno odelo, zahvaljujući svojoj neverovatnoj sposobnosti humanitarnog organizovanja, uzimajući u obzir uzrast, obrazovanje i porodični status. Moj dolazak u Izrael ublažilo je prisustvo sestre, te smo bile raspoređenje ja u internat na školovanje, a sestra u kibuc. U internatu, školi koja je uglavnom nastala iz potrebe da se doseljenička deca smeste, pružala je smeštaj, intenzivno učenje jezika i edukaciju po izraelskim kurikulima, sve do završetka velike mature.

Kibuci su naselja zatvorenog tipa, nastala od jevrejske reči za „okupljanja“. Članovi kibuca su se nekada izdržavali zajedničkim radom na poljoprivrednim dobrima i industrijskim postrojenjima. Članovi zajednice kibuca su tu dobrovoljno i imaju ravnopravni status. Rad je bio kolektivan kao i imovina, te su svi imali socijalno i zdravstveno osiguranje, hranu, smeštaj, obrazovanje, kao i pomoć pri odgajanju dece i negovanju starijih članova porodice.

Za vreme i nakon Drugog svetskog rata kibuci su takođe imali značajnu ulogu u prihvatanju stanovništva izbeglog i doseljenog sa područja ratom zahvaćene Jugoslavije. Od posebnog značaja svim doseljenicima iz bivše Jugoslavije i Rumunije bio je kibuc  „Shaar hamakim“, kog su davne 1935. godine osnovali pomenuti doseljenici. Kao posebna vrsta kolektivizma, kibuci su uspeli opstati pre svega iz dva razloga: prvi je cionistički razlog njihovog postojanja proizašao iz fundamentalne promene načina života novodoseljenih Jevreja iz Evrope. Drugi razlog je što se kibuc dugi niz godina prilagođava inostranim zakonima tržišta, modernizaciji industrijske proizvodnje i poljoprivredne tehnologije. Na taj način se unutrašnja struktura kibuca i stare kolektivističke strukture postepeno menjaju u korist individualnih vrednosti pojedinca.

Sredinom tridesetih godina dvadesetog veka, na potezu između Haife i Nazareta, a nadomak kibuca Šaar Haamakim, aprila 1935. godine, održana je svečana ceremonija sadnje šume pod nazivom Gore kralja Aleksandra I Karađorđevića, kao izraz jevrejske zahvalnosti zbog njegove podrške stvaranju izraelske države i prijateljstvu prema domaćim Jevrejima. Kralj Petar II je čak posetio kibuc 1942. godine.

Nakon završene srednje škole u Izraelu, svaki maturant nezavisno od pola postaje vojni obveznik. Muškarci služe vojsku tri godine, dok se žene obavezuju na dve godine službe. Takav pristup izraelskog državnog uređenja doprinosi rodnoj ravnopravnosti jer podjednako i muškarci i žene učestvuju u razvoju, ali i u bezbednosti ove države. Žene mogu biti izuzete u slučaju da imaju porodicu i malu decu ili ukoliko im se verska uverenja ne slažu sa vojnim pravilima nošenja oružja. Za takvo stanovništvo je predviđena civilna obuka i volonterski rad u školama, državnim institucijama za decu sa posebnim potrebama i bolnicama. Od rane mladosti devojčice se edukuju o svim vojnim obeležjima, uniformi koja ima različite vrste beretki i čizme koje određuju pripadnost jedinicama. Ženska populacija je sastavni deo IDF-a od 1948. godine, odnosno od izraelskog rata za nezavisnost. U početku su žene uglavnom obavljale administrativne poslove u vojsci ili su bile na raznim menadžerskim ili edukativnim funkcijama, da bi od početka devedesetih godina uloga žena u borbenim jedinicama znatno porasla. Danas žene imaju pristup na skoro 93% borbenih pozicija. Taktika izraelske vojske je ipak zasnovana na zaštiti žena, te one, iako obučene da neposredno učestvuju na frontu, nisu na njemu, jer je izraelskoj vojsci nedopustivo da žena bude neprijateljski zarobljenik.

Iako sam u Izrael stigla kao nestašna tinejdžerka, ipak sam gotovo dve godine bila u vojnoj službi, od toga osam meseci u avijaciji, protivavionski odsek, u prestižnoj kasarni u centru Tel Aviva. Bilo je to jedno od najvrednijih i najvažnijih iskustava koje sam u svom životu doživela. Nisam ni sanjala da ću ih nekada uopšte iskusiti. Tel Aviv je jedan urbani megalopolis koji nikad ne spava, u njemu je uvek sve živo i u pokretu, a tome pogoduju i klimatski uslovi. Tokom cele godine najveći je užitak opustiti se na blistavim zlatnim plažama, uživati u šarenim tržnicama, vrhunskoj kulturi i zabavi, izvanrednom noćnom životu i uzbudljivoj kulinarskoj sceni. Nakon vojske, moje iskustvo i upoznavanje izraelske kulture nastavlja se u Jerusalimu, gde započinjem studije kulture Dalekog istoka i japanskog jezika, kao i italijanske književnosti i jezika. Očaravajući Jerusalim je grad zapanjujuće primamljivosti i raznovrsnog programa za ljubitelje kulture, umetnosti, muzike i bogate kuhinje. Jerusalim je takođe grad od neprocenjive vrednosti za pripadnike tri velike svetske religije, jer se u njemu, kao i u celom Izraelu, ukrštaju putevi jevrejskih, hrišćanskih i muslimanskih hodočasnika. Ovaj 3000 godina star grad, njegove mnogobrojne istorijske znamenitosti i arheološka čuda, čarobna šetališta i veličanstveni vidici ostavljaju dubok utisak na svakog ko barem jednom zakorači u ovaj grad.

Crkva Svetog Groba, poznata i kao Hram Vaskrsenja Hristovog, jeste crkva koja se nalazi na brdu Golgota, unutar zidina Starog grada Jerusalima i smatra se centrom hrišćanskog sveta. Zid plača su ostaci popločja na kojima se nalazio jevrejski hram u Jerusalimu. Svaki Jevrejin bi bar jednom u životu morao posetiti hram, prema verskim pravilima, tome se pridružuju i hrišćani, a i među turistima koji dolaze u Jerusalim je veoma popularan. Naime postoji verovanje da ako se želja zapiše i zakači za Zid plača, sledi njeno ispunjenje.

Džamija El Aksa je treća po važnosti u islamskoj religiji, nakon Meke i Medine, te mnogi pripadnici muslimanske vere dolaze na molitve u ovu džamiju. Još jedno od brojnih značajnih mesta u Izraelu jeste i Mrtvo more, gde se osećate kao da ste na vrhu sveta, na najnižem mestu na planeti. Plutanje po vodi, kupanje u blatnoj kupki ili istraživanje okoline tokom 330 osunčanih dana u godini, neopisiv je doživljaj. Područje Mrtvog mora predstavlja pravu riznicu neodoljive lepote, uključujući prirodne lekovite banje, veličanstvene pešačke staze, gurmanske restorane i adrenalinske ture.

Još jedna, suncem okupana znamenitost Izraela je Eliat. Najjužniji grad u Izraelu poznat je po čudesnoj kombinaciji okolnog pustinjskog predela i zadivljujućih zaliva pod vrelim sunčanim zracima koji ovaj grad cele godine obasjavaju.

Izrael me je udomio kao tinejdžerku, pružio mi obrazovanje i iskustvo, te sam ga beskrajno zavolela. Danas živim u Kanadi sa porodicom, često putujem da posetim prijatelje i rodbinu koja živi u Izraelu, a pre epidemije koronavirusa sam započela organizaciju turističkih putovanja svojim prijateljima i onima koje Izrael privlači. Moj posao je i danas vezan za izrael jer sam zaposlena u izraelskoj avio-kompaniji.

Izrael je za mene jedna od najzanimljivijih, najzagonentnijih i najsloženijih zemalja na svetu. Geografski je mala, ali društveno, istorijski i geografski  predstavlja jedinstvenu zajednicu kontrastnih atributa među narodima i kulturama u svetu. Mediteranska zemlja sa izrazitim prigradskim ukusom, uvek će biti atrakcija za putnike koji žele da upoznaju kolevku čovečanstva.